تعدادی از کارگردانان اجراهای پژوهشی و نمایش های آیینی جشنواره پانزدهم تیرنگ به بیان نظرات خود پرداختند.
در حاشیه پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ با تعدادی از کارگردانان به گفتگو نشستیم تا نظرات و پیشنهادات آنها را درباره جشنواره جویا شویم.
* فشردگی جشنواره ها یک اشکال است.
«رضا فقیهی» کارگردان اجرای پژوهشی «مهره ریزان» از استان همدان است که اثر پژوهشی او صبح روز پنج شنبه هشتم شهریورماه در سالن آمفی ئتاتر حوزه هنری مازندران در معرض نگاه داوران و علاقه مندان قرار گرفت.
این کارگردان سومین سال است که در جشنواره شرکت می کند و امسال در بخش اجرای پژوهشی جایزه تقدیر را گرفته و جای نمایش های صحنه ای را نیز بسیار خالی می بیند.
فقیهی با انتقاد از فشردگی جشنواره ها با توجه به نزدیک شدن ایام محرم و صفر گفت: جشنواره تئاتر مریوان آغاز شده است، هفته گذشته در جشنواره تئاتر خیابانی لاهیجان بودیم و دیروز نیز جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی در تهران به اتمام رسیده و اکنون نیز در جشنواره تئاتر تیرنگ هسیتم بنابراین هیچ فاصله ای بین جشنواره ها نیست و دوستان تئاتری دچار مشکل میشوند.
کارگردان نمایش مهرهریزان از اینکه درصد بالایی از کارها با موضوع تعزیه است و در بخشهای پژوهشی و خیابانی دیده می شود، اظهار داشت: تعزیه با سایر نمایش ها فرق دارد بنابراین تعزیه را باید در هر دو بخش جدا کنیم و در واقع آثار جشنواره به تعزیه خیابانی و پژوهشی و اجراهای پژوهشی و خیابانی تقسیم شود و اگر بخش صحنه ای نیز به آنها اضافه شود، بسیار خوب است.
* ادای دین به سنت ها و فرهنگ ها
کارگردان «زن در تعزیه بوشهر» که اثر پژوهشی او در دومین روز جشنواره، در معرض نگاه داوران و علاقمندان قرار گرفته است، گفت: علاقه خاصی به فرهنگ بوشهر دارم و معتقدم هنرمند باید بیش از هر چیز، دارای تعهد کاری نسبت به فرهنگ بومی و محلی خود باشد.
«مارال ایزدبخش» در همه نمایش های خود، متعهد می شود که باید به فرهنگ و سنت های خود ادای دین کند و از این جهت است که در آثارش بهسراغ المانهای بوشهری می رود.
وی بیان کرد: که آیین ها و سنت ها را باید با تکنیک های روز و موسیقی درآمیخت و از آن اثری فاخر به دست آورد.
«مارال ایزدبخش» جشنوارههای بومی مریوان، فجر و تیرنگ را فرصت مناسبی برای دورشدن از موضوعات پیشپا افتاده و دمدستی و احیای فرهنگ ها و آیین های کهنی می داند که برخی از آنها به فراموشی سپرده شده و برخی دیگر کمرنگ شده اند.
وی معتقد است: گویا هنوز ابعاد مختلف اجراهای پژوهشی و شکل درست ارائه آن در تیرنگ برای هنرمندان مشخص نیست و این باید از طریق دبیرخانه چاره اندیشی شود.
*نمیتوانیم جامعه را خالی از آیین ببینیم.
«محسن اردشیر» کارگردان خوش ذوق و فعال آملی و کارگردان نمایش خیابانی «روحالله» که اثر او عصر روز چهارشنبه در مراسم افتتاحیه پانزدهمین جشنواره تیرنگ در بابلسر به اجرا درآمده اظهار داشت: خاستگاه آیین نیاز مردم بوده است و این آیین ها ضرروت یک جامعه است، بنابراین از محالات است که جامعه را خالی از آیین ببینیم.
وی ادامه داد: که مسئولان باید حمایت بیشتری از تئاترهای آیینی داشته باشند، زیرا وقتی سنت ها و آداب و رسوم را از دست بدهیم که بخشی از آن را از دست دادهایم یا کمرنگ شدهاند، احیای آنها نیازمند صرف وقت و هزینه بیشتری است و هیچگاه به شکل نخست و حتی نزدیک به احیا نیز نخواهند رسید.
اردشیر در چند دوره جشنواره تیرنگ بود و رتبه هایی همچون کارگردانی اول، نویسندگی اول و جوایز دیگری از این جشنواره کسب کرد ه و در این دوره نیز جایزه تقدیر طراحی فضاسازی را از آن خود کرده است.
* داوران جشنواره آیینی باید بومشناس باشند.
«قاسم رجبی کیاسری» یکی دیگر از کارگردانان است که اثر او با نام «تاثیر موسیقی مازندران بر تعزیه» به بخش نهایی اجرای پژوهشی پانزدهمین دوره جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ راه یافته است.
وی اظهار کرد: درترکیب داوران جشنواره های آیینی از داورانی هم دعوت شود که در همین حوزه تخصص داشته باشند یعنی در جشنواره بومی حضور یک داور بومشناس ضرروت دارد و نمی توانیم این موضوع را نادیده بگیریم.
این کارگردان ادامه داد: داوری تعزیه واقعا دشوار است چراکه حتی دو تعزیه را نمی توان با یکدیگر مقایسه کرد زیرا به عنوان مثال مجلس حضرت عباس(ع) با مجلس امام حسین(ع) با یکدیگر فرق دارند.
*«هُژَبر سِلطون» و «مشتی پِل وِری» به جای «رابینهود» و «زورو»
«بهناز دوستی» اهل ساری با اجرای پژوهشی «بررسی کارکرد نقل های موسیقیایی تبرستان در درام» در تیرنگ پانزدهم شرکت کرد و اثرش جایزه تقدیر پژوهش را گرفت.
از او درباره «هژبر سلطون» و «مشتی پل وری» پرسیدیم که در اجرای پژوهشی خود از آنها نام برده بود، او پاسخ داد: همانطور که شخصیت هایی چون «رابینهود» در انگلیس و «زورو» در اسپانیا داریم، هژبر سلطون را در سوادکوه و مشتی پل وری را در دودانگه ساری داریم، آنها یاری دهنده مردم بودند.
دوستی ادامه داد: هدف جشنواره های آیینی این است که به هویت خود بازگردیم و آداب و سنن را احیا کنیم.
وی پیشنهاد داده که درباره اجراهای پژوهشی روشن گری صورت بگیرد و کارگردان بداند اساسا اجرای پژوهشی چیست و شاخصهها و آیتمهای مد نظر جشنواره در این بخش چه چیزهایی هستند؟
اگر جشنواره تیرنگ نبود، شاید برخی هنرمندان تئاتر به سمت پیگیری و کنکاش در زمینه آیین نمی رفتند، بنابراین از دستاندرکاران جشنواره باید تشکر کرد که بستری برای اجراهای پژوهشی و نمایش های آیینی ایجاد کردند.
* جشنواره تیرنگ، رخدادی تخصصی در حوزه فرهنگ است
«مسعود نیازی» بازیگر نمایش خیابانی «قویو» است که ۳۵ سال دارد و ۱۷ سال است در زمینه تئاتر فعالیت دارد.
این بازیگر تبریزی اظهار داشت: تئاتر حرف های زیادی برای مردم دارد مخصوصاً وقتی که برای شناساندن سنت و آداب و رسوم یک منطقه باشد اما این هنر نیاز به حمایت دارد و همه آنها در جنبه مادی خلاصه نمی شود.
وی بیان کرد: جشنواره تیرنگ یک رویداد بزرگ فرهنگی در بخش آیینی کشور است که کار تخصصی انجام میدهد، می خواهم بگویم اگر از آیین ها که هویت سرزمین ما را تشکیل می دهند، حمایت نکنیم پس باید از چه شاخصه مهمتری در فرهنگ حمایت کنیم.
* شاخصه جشنواره تیرنگ تاکید بر پژوهش است.
«مهدی صالحیار »کارگردان تبریزی تئاتر خیابانی «قویو» که برای سومین دوره در جشنواره تیرنگ شرکت کرده، در ادوار گذشته این جشنواره نیز رتبه هایی را به دست آوره و اینبار جایزه تقدیر بخش گروه بازیگری و موسیقی تیرنگ پانزدهم را از آن خود کرده.
وی بزرگترین شاخصه جشنواره تیرنگ را تاکید بر پژوهش عنوان و خاطرنشان کرد: با این کار مقدار قابل توجهی از تکرار و بازتولیدهای تکراری که از طرف خیلی از گروههای نمایشی در کشور اعمال می شود، دور شدیم.
این کارگردان امیدوار است که جشنواره شانزدهم تیرنگ بتواند پُربارتر از جشنواره پانزدهم در جذب مخاطب تلاش کند و به طور ویژه در قسمت اجراهای پژوهشی تماشاگر جذب شود و حداقل، متخصصان این حوزه بیشتر حضور داشته باشند.
وی پیشنهاد داد که زمان جشنواره بیشتر باشد، همچنین برای اینکه جشنواره کارکرد اصلی خود را داشته باشد، باید به خروجی آن توجه شود، به عنوان مثال حمایت از اجرای عموم ، نشست نقد و بررسی و…
* تیرنگ، راهی برای جستجو در آیین ها
«فرشاد حسینی» دانشجوی تئاتر از مازندران است که با اثر خیابانی (در بخش آیین های نمایشی) «پرواز بر فراز صندوق گمشده» در پانزدهمین جشنواره تئاتر بومی تیرنگ شرکت کرده است.
حسینی، نظر خاصی نسبت به داوران جشنواره ندارد و معتقد است باید کار را به خوبی انجام داد و نظر داوران را جلب است.
وی از علاقه خود به کارهای بومی می گوید و ادامه می دهد: اعتراف میکنم با اینکه فرزند مازندران هستم اما بسیاری از آداب و رسوم و آیین ها و خردهفرهنگ های استان را نمی دانم و تیرنگ سبب شده است به دنبال کارهای نمایشی در این حوزه بروم.
