آیرا کورزبان وکیل ژان برتراند آریستاید رئیسجمهور سابق کشور هائیتی طی سخنرانی در میامی آمریکا یک سؤال و جواب جالب را مطرح کرد: “چرا تاکنون در واشنگتن کودتا شکل نگرفته است؟ چون در واشنگتن “سفارت آمریکا” وجود ندارد.”
مداخلات چندجانبه و مستبدانه آمریکا در کشورهای جهان و راه اندازی کودتاهای مختلف به جهت تغییر رژیمها و از بین بردن دموکراسی در این کشورها، نظم و امنیت جهانی را بر هم زده و متعهد نبودن آمریکا به حقوق بشر را نیز مطرح میکند. بیش از ۶۰ اقدام به کودتا توسط آمریکا در سراسر دنیا از سوی رسانه های معتبر جهانی گزارش شده است.
مداخلات خودسرانه آمریکا، کشورهای دنیا را به این باور سوق می دهد که آمریکا هرگز به تعهدات خود پایبند نبوده و حقوق بشر و دموکراسی فقط اصطلاحاتی شعارگونه برای سران این کشور است.
یکی از این کودتاها نیز در ۱۹ آگوست سال ۱۹۵۳ معادل با ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ در کشور عزیزمان ایران صورت گرفت که البته یکی از بحث برانگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران به شمار می آید.
اکنون به تعدادی از کودتاهای صورت گرفته توسط آمریکا میپردازیم تا بیشتر با این کشور فریبکار آشنا شویم.
*مداخلات قرن نوزدهم
۱۸۴۶ جنگ مکزیک و آمریکا؛ جنگ مکزیکی – آمریکایی در سالهای ۱۸۴۶ تا ۱۸۴۸ بصورت مناقشه مسلحانه میان آمریکا و مکزیک بود که بخاطر پیوستن تگزاس به آمریکا در سال ۱۸۴۵ رخ داد. مکزیک علیرغم انقلاب سال ۱۸۳۶ تگزاس آن را جزء قلمرو خود می دانست.
نیروهای آمریکایی نیومکزیکو و کالیفرنیا را اشغال کردند و سپس به مناطق شمال شرق و شمال غرب مکزیک حمله کردند. ارتش دیگر آمریکا مکزیکوسیتی را گرفت و جنگ با پیروزی آمریکا به پایان رسید.
۱۸۸۷ ساموآ(مجمع الجزایری در غرب اقیانوس آرام)؛ بحران ساموآنی در سالهای ۱۸۸۷ تا ۱۸۸۹ رویارویی بین آمریکا، آلمان و انگلیس بر سر کنترل جزایر ساموآ در طول جنگ داخلی این کشور بود. جنگ داخلی ساموآنی همچنان با درگیری آلمان و آمریکایی ها ادامه داشت که سرانجام طی قرارداد سه جانبه ۱۸۹۹ منتج به تقسیم جزایر ساموآنی به ساموآی آمریکا و ساموآی آلمان شد.
۱۸۹۳ هاوایی؛ سرنگونی پادشاهی هاوایی اشاره به حادثه ای در ۱۷ ژانویه سال ۱۸۹۳ دارد که در آن عناصر ضد سلطنتیِ درونِ پادشاهی هاوایی که عمدتا از شهروندان آمریکایی تشکیل شده بود، سرنگونی پادشاه بومی خود، ملکه لیلیووکالانی را طراحی کردند. هاوایی در ابتدا به عنوان جمهوری مستقل تشکیل شد اما هدف نهایی انقلابیون، پیوستم این جزایر به آمریکا بود که در نهایت در سال ۱۸۹۸ انجام شد.
*۱۸۹۵ – ۱۹۱۷
کوبا و پورتوریکو به عنوان بخشی از جنگ اسپانیایی – آمریکایی؛ در سال ۱۸۹۸ آمریکا هجوم برد و کوبا، پورتوریکو و فیلیپین را اشغال کرد. کوبا در سالهای ۱۸۹۸ – ۱۹۰۲ توسط آمریکا و تحت رهبری فرماندار نظامی، لئونارد وود اشغال شده بود و مجدد در سالهای ۱۹۰۶- ۱۹۰۹، ۱۹۱۲ و ۱۹۲۲- ۱۹۱۷ تا سال ۱۹۳۴ تحت شرایط اصلاح پلت (Platt Amendment) اداره شد.
کمپین پورتوریکو یک عملیات دریایی و زمینی ارتش آمریکا در جزیره پورتوریکو در طول جنگ اسپانیا و آمریکا بود. نیروی دریایی آمریکا به سان جوان پایتخت مجمع الجزایر حمله کرد. با وجود اینکه خسارات وارده به این شهر حداقل بود، آمریکایی ها توانستند سدی در بندر شهر سان جوان ایجاد کنند. حمله زمینی در روز ۲۵ جولای با ۱۳۰۰ سرباز پیاده نظام آغاز شد.
پس از آنکه رئیس جمهور آمریکا ویلیام مک کینلی و جولز کمبون (Jules Cambon) سفیر فرانسه، که از طرف دولت اسپانیا عمل می کردند، صلح موقتی را امضا کردند تمام اقدامات نظامی در پورتوریکو در ۱۳ آگوست به حالت تعلیق درآمد که به موجب این صلح، اسپانیا از حق حاکمیت خود بر سرزمینهای پورتوریکو، کوبا، فیلیپین و گوام چشم پوشی کرد.
۱۹۰۰ چین؛ قیام بوکسور جنبشی میهنپرستانه در چین بین سالهای ۱۸۹۸ و ۱۹۰۱ بود. آمریکا بخشی از اتحاد هشت ملت بود که ۲۰،۰۰۰ نیروی نظامی به چین فرستادند که در پی آن ارتش امپراتوری چین شکست خورد و پکن اشغال شد. پروتکل بوکسور در روز ۷ سپتامبر سال ۱۹۰۱ با مجازاتهای سنگینی بر چین، قیام را پایان داد.
هندوراس ۱۹۰۳؛ جایی که شرکتهای یونایتد فروت (United Fruit) و فروت استاندارد (Standard Fruit) بر بازار اصلی صادرات موز کشور تسلط یافته و با الحاق نیروهای آمریکایی در سالهای ۱۹۰۳، ۱۹۰۷، ۱۹۱۱، ۱۹۱۲، ۱۹۱۹، ۱۹۲۴ و ۱۹۲۵ در زمین و راه آهن آن شریک شدند. نویسندە او.هنری (O. Henry) در سال ۱۹۰۴ اصطلاح “جمهوری موز” را برای توصیف هندوراس ابداع کرد.
۱۹۱۲ نیکاراگوئه؛ پس از فرود هواپیماها بصورت متناوب و بمبارانهای دریایی در دهههای گذشته نیکاراگوئه از ۱۹۱۲ تا ۱۹۳۳ تقریبا بطور پیوسته به اشغال آمریکا درآمد و به مستعمره ای برای احتکار شرکتهای آمریکایی تبدیل شد.
۱۹۱۴ مکزیک؛ نیروهای آمریکا در سال ۱۹۱۴ وراکروس را اشغال کردند.
۱۹۱۵ هائیتی؛ هائیتی توسط آمریکا از ۱۹۱۵ تا ۱۹۳۴ اشغال شد که در سال ۱۹۱۷ منجر به ایجاد یک قانون اساسی جدید در این کشور شد که تغییراتی را که شامل پایان دادن به ممنوعیت مالکیت زمین توسط غیر هائیتیها بود، ایجاد کرد .
۱۹۱۶ جمهوری دومینیکن؛ طی اقداماتی در سالهای ۱۹۰۳، ۱۹۰۴ و ۱۹۱۴ در نهایت این کشور به مدت ۸ سال از ۱۹۱۶ – ۱۹۲۴ به اشغال آمریکا درآمد.
*جنگ جهانی اول و دوره بین جنگی
۱۹۱۸ روسیه؛ متفقین در جنگ داخلی روسیه مداخله کردند. حدود ۲۵۰ هزار سرباز خارجی در حین جنگ داخلی روسیه وارد این کشور شدند که با گاردِ سفید بر علیه دولت جدید شوروی مبارزه کردند. نیروهای دولتی غربی و امپراتوری ژاپن که شامل ۱۳۰۰۰ سرباز آمریکایی میشد، به آرخانگِلْسک (Arkhangelsk) و ولادی وستوک (Vladivostok) حمله کردند که مأموریت پس از پایان جنگ جهانی اول، سرنگونی حکومت شوروی بود. در سال ۱۹۲۰ شوروی عملاً بر روسیه مسلط میشود.
۱۹۴۱ پاناما؛ دولت آمریکا از رابطین خود در گارد ملی پاناما استفاده کرد که آمریکا پیشتر به آنها آموزش دیده بود تا دولت پاناما را در کودتایی بدون خونریزی سرنگون کند. آمریکا درخواست کرده بود که دولت پاناما اجازه دهد تا بیش از ۱۳۰ تأسیسات نظامی جدید را در داخل و خارج از کانال پاناما بسازد و دولت پاناما این درخواست را با قیمت پیشنهادی توسط آمریکا رد کرد.
*دوران جنگ سرد
ماه مارس سال ۱۹۴۹ کودتای سوریه؛ در ۳ مارس ۱۹۴۹ آژانس اطلاعات و جاسوسی آمریکا (سیا) کودتایی نظامی را در سوریه و به فرماندهی “حسنی الزعیم” به اجرا میگذارد که برنامه این انقلاب تماما در سفارت آمریکا در دمشق ریخته شده بود.
در ۱۴ آگوست ۱۹۴۹ شماری از افسران سوریه به دستور سفارت آمریکا در دمشق و در حالی که توسط این سفارت هدایت میشدند، اقدام به محاصره خانه «حسنی الزعیم» کردند که خود کودتای آمریکا را رهبری کرده بود و پس از اینکه الزعیم حاضر نشد به دستورات آنها تن دهد، او را به قتل رساندند.
ماهیت دقیق دخالت آمریکا در کودتا هنوز هم بحث برانگیز است.
۱۹۵۳ کودتای ایران(که در ایران به عنوان کودتای ۲۸ مرداد شناخته شده است)؛ این کودتا به هدف سرنگونی حکومت دموکراتیک محمد مصدق نخست وزیر ایران در ۱۹ آگوست سال ۱۹۵۳ رخ داد که توسط سازمان های اطلاعاتی انگلستان (به نام “عملیات بوت”) و آمریکا (به نام پروژه TPAJAX) هماهنگ شده بود. این کودتا برای انتقال محمد رضا شاه پهلوی از یک سلطنت مشروطه به یک شخصیت مستبد بود که تا سرنگونی خود در فوریه سال ۱۹۷۹ به شدت برای حفظ قدرتش بر حمایت دولت آمریکا متکی بود.
بحران لبنان در سال ۱۹۵۸؛ آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا عملیات خفاش آبی را در ۱۵ جولای سال ۱۹۵۸ تصویب کرد. این اولین کاربرد دکترین آیزنهاور بود که آمریکا اعلام کرد برای حفاظت از رژیمهایی که توسط کمونیسم بین المللی تهدید می شوند، مداخله می کند. هدف از این عملیات تقویت دولت لبنان طرفدار غرب به ریاست جمهوری کمیل شمعون در برابر مخالفت ها و تهدیدهای داخلی سوریه و مصر بود.
۱۹۶۱ خلیج کوبا؛ “عملیات خلیج خوکها” توسط سازمان سیا ساماندهی شده بود. در این عملیات نیروهایی متشکل از کوباییهایِ تبعیدیِ آموزش دیده توسط سیا بودند که با پشتیبانی و تشویق دولت آمریکا به هدف سرنگونی دولت فیدل کاسترو (نخست وزیر سابق کوبا) به کوبا حمله کردند. این حمله در آوریل سال ۱۹۶۱، سه ماه پس از اینکه جان اف کندی ریاست جمهوری آمریکا را به عهده گرفت، راه اندازی شد. نیروهای مسلح کوبا توسط کشورهای بلوک شرقی، آموزش دیده و تجهیز شده و طی سه روز، مهاجمان را شکست دادند.
افغانستان ۱۹۷۹ – ۱۹۸۹؛ دولت آمریکا در عملیاتی به نام “عملیات سیکلون” به صورت مخفیانه تسلیحات و بودجه را برای چریکهای مجاهدین افغان به هدف سرنگونی دولت افغانستان و نیروهای نظامی شوروی که از آن حمایت می کردند، تأمین کرد. تدارکات از طریق خدمات داخلی اطلاعات پاکستان (ISI) وارد میشد. اگرچه عملیات سیکلون به طور رسمی در سال ۱۹۸۹ با خروج نیروهای شوروی از افغانستان به پایان رسید اما بودجه دولت آمریکا برای مجاهدین تا سال ۱۹۹۲ ادامه داشت.
۱۹۸۳ گرِنادا؛ در ۲۵ اکتبر سال ۱۹۸۳ ارتش آمریکا در عملیاتی وحشیانه به نام “عملیات خشم اضطراری” به جزیره کوچک گرِنادا حمله کرد تا حکومت مارکسیستی گرِنادا را که حکومت ریگان آن را ناشایست میدانست،از بین ببرد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد حمله آمریکا را نقض آشکاری از قوانین بین المللی خواند اما قطعنامه مشابهی که در شورای امنیت سازمان ملل متحد به طور گسترده پشتیبانی شده بود توسط آمریکا رد شد.
۱۹۸۹ پاناما؛ در دسامبر سال ۱۹۸۹ در یک عملیات نظامی با نام Operation Just Cause، آمریکا به پاناما حمله کرد. جورج دبلیو بوش رئیس جمهور وقت آمریکا، ۱۰ سال پس از تصویب توافقنامههای Torrijos-Carter برای انتقالِ کنترلِ کانالِ پاناما از آمریکا به پاناما که در سال ۲۰۰۰ تصویب شده بود، جنگی را راه اندازی کرد.
آمریکا، عملا مانوئل نوریگا رهبر دیکتاتور پاناما را عزل و او را برای محاکمه به آمریکا منتقل کرد.
*پس از انحلال شوروی، کودتای اوکراین ۲۰۰۴؛
واشنگتن در اوکراین هم از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۹۱ برای حکومت احزاب و کاندیداهای طرفدار غرب تلاش کرد و نقطه اوج آن “انقلاب نارنجی” سال ۲۰۰۴ بود.
مسموم شدن ویکتور یوشچنکو در جریان مبارزات انتخاباتی و احتمال دست داشتن ویکتور یانوکوویچ رقیب سرسخت یوشچنکو در این قضیه آتش انقلاب نارنجی اوکراین را برافروخت.
پس از ۶۰ روز تظاهراتِ حامیان یوشچنکو، پارلمان این کشور نتیجه انتخابات (که یانوکوویچ نامزد مورد حمایت روسیه را برنده اعلام میکرد) مخدوش و ملغی اعلام کرد و با برگزاری دوباره انتخابات که زیر نظارت موشکافانه ناظران داخلی و بینالمللی بود، ویکتور یوشچنکو با کسب ۵۲ درصد آرا قدرت را در دست گرفت.
انقلاب نارنجی، یک سری از راهپیماییها، تحصنها، اعتصابها و نافرمانیهای مدنی در اوکراین بود که از نوامبر ۲۰۰۴ تا ژانویه ۲۰۰۵ انجام گرفت. بلافاصله بعد از پایان انتخابات در سال ۲۰۰۴ ادعا شد که در انتخابات، فسادهای مالی گسترده، ارعاب و تهدید رأیدهندگان و تقلب مستقیم انجام گرفته است.
ایران پس از سال ۲۰۰۳(سال ۱۳۸۲)؛ رسانه های خبری گزارش دادند که آمریکا از گروه های تروریست مخالف ایران حمایت کرده بود. با این وجود، مطالعات بعدی در مورد روابط ایران و آمریکا نشان داد که مقامات اسرائیلی چنین اقدامات شدیدی را پیشنهاد کرده بودند.
ایران سال ۲۰۰۵؛ با توجه به منابع اطلاعاتی آمریکایی و پاکستانی، در اوایل سال ۲۰۰۵، دولت آمریکا بطور مخفیانه یک گروه شبه نظامی تروریست بلوچِ پاکستانی به نام جندالله را ترغیب کرده و به آن توصیه کرد که مسئولیت یک سری از حملات تروریستی در داخل ایران را بپذیرد. جندالله، به سرکردگی عبدالمالک ریگی، مظنون به همدستی با القاعده شده بود که جندالله این اتهام را انکار کرد. منابع قبیله ای اذعان داشتند که پول برای جندالله توسط افراد تبعیدی ایرانی به گروه تزریق شده است. پروفسور سید ولیرضا نصر گفت: “آنها مظنون به ارتباط با القاعده هستند و همچنین تصور می شود که به قاچاق مواد مخدر وابسته اند.” بعدها منابع اطلاعاتی آمریکا ادعا کردند که هماهنگ کننده عملیات جندالله بودند.
برنامه ریزی و حمایت از فتنه سال ۲۰۰۷ ایران (۱۳۸۸)؛
در سال ۸۸ پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، اقدامات ضد نظام جمهوری اسلامی ایران با رهبری ۲ کاندیدای شرکت کننده در انتخابات به بهانه تقلب در انتخابات اتفاق افتاد.
به نقل از شما نیوز، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در پایگاه اینترنتی خود در تحلیلی به قلم مارک لاندر نوشت کلینتون دنیس راس مشاور ویژه خود را در سال ۲۰۰۹ مکلف کرد با مقامات عمانی درباره چگونگی مذاکره با ایران دیدار و گفتگو کند. اما چند هفته بعد اعتراضات ضد دولتی در ایران کاخ سفید را واداشت تا به جای تعامل با ایران، راهبرد فشار را پیگیری کند. کلینتون در آن زمان با چین و دیگر کشورها در شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم ایران لابی کرد.
در سال ۸۸ پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، اقدامات ضد نظام جمهوری اسلامی ایران با رهبری ۲ کاندیدای شرکت کننده در انتخابات به بهانه تقلب در انتخابات اتفاق افتاد.
به نقل از شما نیوز، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در پایگاه اینترنتی خود در تحلیلی به قلم مارک لاندر نوشت کلینتون دنیس راس مشاور ویژه خود را در سال ۲۰۰۹ مکلف کرد با مقامات عمانی درباره چگونگی مذاکره با ایران دیدار و گفتگو کند. اما چند هفته بعد اعتراضات ضد دولتی در ایران کاخ سفید را واداشت تا به جای تعامل با ایران، راهبرد فشار را پیگیری کند. کلینتون در آن زمان با چین و دیگر کشورها در شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم ایران لابی کرد.
علی رقم اینکه آمریکا در ایران سفارتخانه ای ندارد، باراک اوباما در گزارش خود که برای رؤسای کنگره و مجلس سنای آمریکا- نانسی پلوسی و جوزف بایدن- ارسال شده، شرح مفصلی از اقدامات ضدایرانی دولت خود در حوزه اطلاع رسانی ارائه کرده است.
براساس گزارش اوباما ، مجموعه این اقدامات تحت عنوان بندی به اصطلاح قانونی با نام بند ۱۲۶۴ ( قانون قربانیان سانسور ایران ) انجام می شود. براساس گزارش اوباما، محور اصلی عملیات رسانه ای کاخ سفید علیه ایران، نهادی دولتی به نام « شورای پخش مدیران» (BBG) است و شبکه خبر فارسی صدای آمریکا (PNN) و رادیو فردا متعلق به رادیو آزاد اروپا/ رادیو آزادی (RFE/RL) از جمله رسانه هایی هستند که در این پروژه نقش دارند و به ادعای اوباما، ایرانی ها از این طریق می توانند به اخبار سانسور نشده و بی طرفانه دست یابند. در این میان تلویزیون شبکه خبر فارسی صدای آمریکا و رادیو فردا نیز به صورت ۲۴ ساعته به پخش برنامه و اخبار می پردازند.
در ادامه این گزارش به تلاش دوچندان آمریکایی ها برای دامن زدن به ناآرامی ها در ایران، درست روز بعد از انتخابات اشاره شده است. گزارش اوباما در این زمینه تصریح می کند: «روز بعد از انتخابات شبکه خبر فارسی صدای آمریکا دو برنامه جدید را در دستور کار خود قرار داد تا به ایرانیان درباره حوادث کشورشان اطلاع رسانی کند. در یک «برنامه صبحگاهی جدید» یک «گزارش ویژه» دو ساعته قرار داده شد که به اخبار انتخابات و حوادث پس از آن می پرداخت.»
حمایت آمریکا از فتنه و فتنه گران اینگونه نبوده که تنها آمریکا به دنبل حمایت از آنان باشد بلکه پیش از انتخابات ریاست جمهوری افرادی از داخل ایران از آمریکا برای دریافت کمک درخواست می کردند. “رائول مای گرشت” افسر سازمان سیا در بنیاد دفاع از دموکراسی آمریکا چند روز پس از انتخابات سال ۸۸ در مصاحبه با نیویورک تایمز می گوید: معترضان ایرانی به صورت مداوم از واشنگتن درخواست کمک کردند، بویزه در زمینه ارتباطات ماهواره ای و دستگاه های چند رسانه ای و آمریکا تلاش زیادی برای تدارک این امکانات انجام داد.
فرکانس های ماهواره ای جدید، یک مسیر اینترنتی حفاظت شده، تویتر و فیس بوک از دیگر ابزارهایی بودند که واشنگتن در فتنه سال ۸۸ از آنها برای گسترش اغتشاشات استفاده کرد. در گزارش دولت آمریکا در مورد این ابزارها آمده است؛ «اداره « شورای مدیران پخش»، به منظور پشتیبانی از برنامه ها، فرکانس های ماهواره ای جدیدی را پیش بینی نمود تا از قبل بر انسداد فرکانس های امواج پخش اخبار توسط دولت ایران پیش دستی نماید. همچنین یک مسیر اینترنتی حفاظت شده و منحصر به فرد برای ایرانی ها تعبیه گردید تا تصاویر ویدئویی خود را به شبکه خبر فارسی صدای آمریکا ارسال نمایند.
کلام آخر؛
آمریکا علاوه بر دخالت در امور کشورهایی که همسوی او نیستند، اقدامات حمایتی خود را در مورد نیروهای خرابکار و ضددولتی این کشورها نشان داده است.
از جمله این حمایتهای خودسرانه و مخرب حمایت از فاشیست ها، اربابان قاچاق مواد مخدر و تروریست ها در ۳۵ کشور جهان است.
این کشورها عبارتند از:
افغانستان، آلبانی، آرژانتین، برزیل، کامبوج، شیلی، چین، کلمبیا، کوبا، السالوادور، فرانسه، غنا، یونان، گواتمالا، هائیتی، هاندوراس، اندونزی، ایران، اسرائیل، عراق، کره، لائوس، لیبی، مکزیک، میانمار، نیکاراگوئه، پاکستان، عربستان سعودی، ترکیه، پاناما، فیلیپین، سوریه، اروگوئه، یوگوسلاوی، زئیر.
معصومه میرحسینی-تیتریک